Η αποκατάσταση της ρήξεως του τενόντιου στροφικού πετάλου του ώμου αποτελεί μία από τις πιο συχνές χειρουργικές επεμβάσεις του ώμου, με πάρα πολύ καλά αποτελέσματα βάση των μελετών της τελευταίας εικοσαετίας.
Το τόσο συχνό στις ημέρες μας «σύνδρομο υπακρωμιακής πρόσκρουσης», το οποίο άλλαξε τη σύγχρονη αντίληψη σχετικά με την παθολογία του ώμου περιγράφηκε πρώτη φορά τo 1972 από τον Αμερικανό Neer, ενώ οι Ellmann και συνεργάτες δημοσιεύουν το 1987 την πρώτη αρθροσκοπική ακρωμιοπλαστική και οι Gartsman και συνεργάτες παρουσιάζουν το 1998 την αρθροσκοπική αποκατάσταση της ρήξης του τενόντιου πετάλου του ώμου. Μέσα στην τελευταία εικοσαετία, η χειρουργική αποκατάσταση της ρήξεως του στροφικού πετάλου του ώμου εξελίχθηκε από την ανοικτή χειρουργική τεχνική στην αποκλειστικά αρθροσκοπική.
Η αξιολόγηση της παθολογίας του ώμου χρειάζεται πολύ καλή γνώση της ανατομίας και της λειτουργίας του ώμου. Η εκτίμηση διαφορετικών παραγόντων και κλινικών συμπτωμάτων σε συνδυασμό με την εμπειρία του ορθοπαιδικού χειρουργού αποτελούν τη βάση προκειμένου να αξιολογηθούν όλες εκείνες οι καταστάσεις –ακόμα και οι υποκλινικές – που κρύβονται πίσω από τον όρο αυτό. Η παθολογία του ώμου περιλαμβάνει διάφορες καταστάσεις από την ωμαλγία – δυσλειτουργία του στροφικού πετάλου ή τενοντίτιδες του ώμου (ασβεστοποιός τενοντίτιδα υπερακανθίου) και το σύνδρομο υπακρωμιακής πρόσκρουσης έως την πλήρη ρήξη του στροφικού πετάλου του ώμου και την αρθροπάθεια του ώμου (οστεοαρθρίτιδα), όπως θα αναλυθούν ακολούθως.
Η διάρθρωση του ώμου είναι σφαιροειδής άρθρωση στην οποία η ωμογλήνη έχει μικρότερη επιφάνεια από την κεφαλή του βραχιονίου. Η ωμογλήνη καλύπτεται από υαλοειδή αρθρικό χόνδρο και συμπληρώνεται περιφερικά από τον ινοχόνδρινο επιχείλιο χόνδρο, ο οποίος συχνά υπόκειται σε τραυματισμό-αποκόλληση σε εξαρθρήματα του ώμου και χρειάζεται αρθροσκοπική αποκατάσταση (βλάβη Bankart). Η αρθρική επιφάνεια της ωμογλήνης βρίσκεται σε κάθετο επίπεδο σε σχέση με το επίπεδο της ωμοπλάτης και η θέση της ωμοπλάτης καθορίζει τη συμπεριφορά όλης της άρθρωσης. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ισχυροί σύνδεσμοι στην άρθρωση του ώμου, η διάρθρωση συγκρατείται στη θέση της με τη δράση των μυών που την περιβάλλουν.
Οι μύες που περιβάλλουν τον ώμο αποτελώντας το στροφικό τενόντιο πέταλο του ώμου και επιπλέον συμμετέχουν στη σταθερότητα της άρθρωσης είναι οι: Υποπλάτιος, Υπερακάνθιος, Υπακάνθιος, Μείζων στρογγύλος, Ελάσσων στρογγύλος.
Μέσα από την άρθρωση του ώμου περνά και η μακρά κεφαλή του δικεφάλου εκφυόμενη από το υπεργλήνιο φύμα της ωμογλήνης (βλάβη SLAP σε αποκόλληση) πριν καταλήξει στην αύλακα του δικεφάλου. Η μακρά κεφαλή του δικεφάλου είναι συχνά αιτία πόνου και έντονων ενοχλημάτων, ενώ μπορεί να υποστεί εκφύλιση και ρήξη με το πέρασμα των ετών και σε περιπτώσεις υπέρχρησης του ώμου.
Η ρήξη του στροφικού πετάλου του ώμου μπορεί να είναι:
Οξεία απόσπαση ή ρήξη των τενόντων από την κατάφυσή τους, συχνότερα του υπερακανθίου και υπακανθίου από το μείζονα βραχιόνιο όγκωμα ή του υποπλατίου από το έλασσον βραχιόνιο όγκωμα. Παρατηρείται συχνότερα σε νέους ασθενείς μετά από πτώση ή οξύ τραυματισμό του ώμου. Επίσης σε ασθενείς άνω των 40 ετών παρατηρείται σε εξάρθρημα του ώμου. Πλήρης ρήξη του τένοντα χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση ειδικά σε αθλητές υψηλών απαιτήσεων όπως παίχτες του baseball, ή αθλητές ενόργανης γυμναστικής ή χορού.
Χρόνια εκφυλιστική ρήξη, συνήθως σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας. Στις περιπτώσεις αυτές οι ασθενείς παραπονούνται για ωμαλγία με περιορισμό στην απαγωγή και έξω στροφή από μήνες, ενώ ξαφνικά μετά έντονη δραστηριότητα ή τραυματισμό αναφέρουν πλήρη κατάργηση απαγωγής του ώμου και έντονο πόνο. Η ρήξη συνήθως περιλαμβάνει τον υπερακάνθιο, τον υπακάνθιο και τον ελάσσονα στρογγύλο, ενώ μπορεί να επεκτείνεται προσθίως και στον υποπλάτιο και πρόσθιο αρθρικό θύλακο. Οι χρόνιες εκφυλιστικές ρήξεις είναι αποτέλεσμα του συνδρόμου υπακρωμιακής πρόσκρουσης, όπου ο υπερακάνθιος τένοντας λόγω πρόσκρουσης στο ακρώμιο εκφυλίζεται και σταδιακά λεπτύνεται και κόβεται. Σε ασθενείς με στενό υπακρωμιακό χώρο, λόγω ανατομίας (ακρώμιο τύπου 2 ή 3) ή λόγω αρχόμενης αρθρίτιδας και οστεοφυτικών αλλοιώσεων στο ακρώμιο, ο υπερακάνθιος «τρίβεται» και εκφυλίζεται με αποτέλεσμα να προκαλεί πόνο και αδυναμία σε απαγωγή και έξω στροφή του ώμου. Περιγράφτηκε πρόσφατα και το σύνδρομο υποκορακοειδικής πρόσκρουσης, που οδηγεί σε τραυματισμό και ρήξη του υποπλατίου. Εμφανίζεται σε άτομα που εκτελούν επαλειμμένα υπερβολική απαγωγή και έξω στροφή (όπως επαγγελματίες αθλητές σφαίρας και baseball).
Ιατρογενείς βλάβες, σε αποτυχία αποκατάστασης της ρήξης, συχνά σε χρόνιες μαζικές ρήξεις του στροφικού πετάλου.
Οι ασθενείς συνήθως αναφέρουν οξύ πόνο στον ώμο ιδίως σε δραστηριότητες που τους αναγκάζουν να ανεβάζουν το άνω άκρο πάνω από το επίπεδο του ώμου. Συχνά ο πόνος είναι τόσο έντονος που ξυπνά τον ασθενή από το βραδινό του ύπνο. Το νυχτερινό άλγος θεωρείται κλινικό σημάδι δύσκολης αντιμετώπισης της κατάστασης με συντηρητικά μέσα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενημερωθεί ο ορθοπαιδικός από το ιστορικό του ασθενούς σχετικά με τον χρόνο έναρξης των συμπτωμάτων, όπως και αν υπήρξε κάποιος σημαντικός τραυματισμός ή πτώση επί του ώμου.
Η κλινική εξέταση δείχνει αδυναμία απαγωγής και έξω στροφής σε ρήξη του υπερακανθίου ή/και υπακανθίου τένοντα. Θετικό είναι το Drop arm test, και επώδυνο το Jobe test. Σε ρήξη του υπακανθίου έχουμε αδυναμία έξω στροφής στον ώμο του πάσχοντα σε θέση 0˚ απαγωγής. Σε ρήξη του ελάσσονα στρογγύλου, έχουμε αδυναμία έξω στροφής στον ώμο του πάσχοντα σε θέση 90˚ απαγωγής και 90˚ έξω στροφής. Σε ρήξη του υποπλατίου έχουμε αδυναμία έσω στροφής στον ώμο του πάσχοντα σε θέση 0˚ απαγωγής. Επίσης έχουμε υπερβολική έξω στροφή του ώμου, και θετικά τα Belly press και Lift off tests.
Η απόφαση της συντηρητικής ή χειρουργικής αντιμετώπισης της παθολογίας του ώμου εξαρτάται από πολλές παραμέτρους που θα πρέπει να συνυπολογίσει ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός όπως:
Προσαρμόζεται στις ανάγκες του ασθενούς. Σε περιπτώσεις υπακρωμιακής αποσυμπίεσης ο ασθενής ξεκινά άμεσα φυσιοθεραπεία με πλήρη ενεργητική και παθητική κινητοποίηση της άρθρωσης του ώμου. Σε περιπτώσεις συρραφής του στροφικού πετάλου του ώμου, ο ασθενής χρειάζεται μαξιλάρι απαγωγής 45˚ για 3-4 εβδομάδες, με παθητική κινητοποίηση του ώμου από την πρώτη ημέρα και ενεργητική κινησιοθεραπεία από 4η εβδομάδα.
Πιο συγκεκριμένα:
Σε ασθενείς με μερική ρήξη του στροφικού πετάλου βαθμού Ι και ΙΙ, αρχικά μπορεί να γίνει προσπάθεια συντηρητικής αντιμετώπισης. Παρομοίως σε σύνδρομο υπακρωμιακής πρόσκρουσης χωρίς σημαντική ρήξη του στροφικού πετάλου του ώμου. Επιπλέον πάντα συνυπολογίζει ο ιατρός την ηλικία και τη γενικότερη κατάσταση ή πιθανά παθολογικά προβλήματα υγείας του ασθενούς.
Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τα εξής:
Τακτικοί επανέλεγχοι από τον Ορθοπαιδικό Χειρουργό.
