Η άρθρωση του γόνατος είναι η πιο μεγάλη από τις αρθρώσεις του ανθρωπίνου σώματος. Είναι σύνθετη άρθρωση και αποτελείται από την διάρθρωση κνήμη-μηρού και την διάρθρωση επιγονατίδας-μηρού.
Στους τραυματισμούς του γόνατος, οι πιο συχνές βλάβες που συναντούν οι ορθοπαιδικοί είναι οι ρήξεις των μηνίσκων. Οι μηνίσκοι τραυματίζονται μετά την άσκηση δυνάμεων έμμεσης βίας και κυρίως στροφικής καταπόνησης. Τραυματισμοί-ρήξεις μηνίσκων μπορούν να συμβούν σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και ανάλογα με το μηχανισμό της κάκωσης (Εικόνα 4). Στα παιδιά οι ρήξεις μηνίσκου είναι σπάνιες, ενώ στους νεαρούς ενήλικες που καταπονούν έντονα και καθημερινά τα γόνατά τους, όπως και σε αθλητές και χορευτές, η ρήξη μηνίσκου είναι συχνότερη. Μετά την ηλικία των 50 ετών όπου συχνά υπάρχουν ήδη εκφυλιστικές αλλοιώσεις στην άρθρωση του γόνατος, οι ρήξη στους μηνίσκους είναι κυρίως εκφυλιστικού τύπου· εκδηλώνονται μετά από καταπόνηση ή μετά από χρόνια φθορά, γι’ αυτό συχνά και δεν περιγράφεται τραυματισμός από το ιστορικό του ασθενούς. Ακόμη και ένα απλό γονάτισμα ή βαθύ κάθισμα, καθημερινό ανεβοκατέβασμα σκάλας, ή μετά από έντονη δραστηριότητα (τρέξιμο, ή χορό) μπορεί να εκδηλωθούν συμπτώματα εκφυλιστικής ρήξης μηνίσκου. Η παχυσαρκία είναι ένας σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας.
Πιο συχνά ρήξεις συναντάμε στον έσω μηνίσκο. Στους ασθενείς ηλικίας >50 ετών οι πιο συχνές εκφυλιστικές ρήξεις είναι στο οπίσθιο κέρας του έσω μηνίσκου. Στους ασθενείς με ρήξη του Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου, οι συχνότερες ρήξεις εμφανίζονταις τον έξω μηνίσκο. Στο 25% των περιπτώσεων οι ρήξεις είναι στην περιφερική ζώνη (red zone) όπου υπάρχει αιμάτωση στον μηνίσκο, οπότε υπάρχει και δυναμική επούλωσης με ινοχόνδρινο ουλώση ιστό. Οι ρήξεις της περιφέρειας σε απόσταση < 4 mm από τον θύλακο έχουν τα καλύτερα ποσοστά επούλωσης. Στο υπόλοιπο 75% των ρήξεων του μηνίσκου (ζώνες red-white, white-white) όπου δεν υπάρχει αιμάτωση αγγειακή, δεν υπάρχει και δυνατότητα επούλωσης. Πρόκειται για τις περιπτώσεις που χρειάζονται πάντα αρθροσκοπική χειρουργική αντιμετώπιση.
Η διάρθρωση του γόνατος επιτρέπει μικρού βαθμού στροφή. Μεταξύ της κνήμης και των μηριαίων κονδύλων βρίσκονται οι μηνίσκοι (έσω και έξω), ινοχόνδρινες ανατομικά δομές, ημικυκλικού σχήματος (μηνίσκος στα αρχαία ελληνικά σημαίνει ημισέληνο) (Εικόνα 1,2) που κατά πρώτον δρουν σαν «αμορτεσέρ» αποσβένοντας μέρος των κραδασμών στο γόνατο (απορροφούν 50% του σωματικού βάρους στην έκταση και 85% στην κάμψη), αυξάνουν την επαλληλία στην άρθρωση και μειώνουν τις δυνάμεις τριβής που ασκούνται στον αρθρικό χόνδρο· και κατά δεύτερον συμμετέχουν ως δευτερογενείς σταθεροποιητές του γόνατος. Οι μηνίσκοι γίνονται πρωτογενείς σταθεροποιητές του γόνατος σε ανεπάρκεια-ρήξη του Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου (ΠΧΣ), γι’ αυτό και σε γόνατα με αστάθεια λόγω ρήξης του ΠΧΣ, οι ρήξεις των μηνίσκων είναι συχνότερες.
Ιδιαίτερη σημασία στην παθολογία των μηνίσκων έχει η αιμάτωσή τους. Χωρίζεται σε 3 ζώνες:
περιφερικά (red)
Μέση (red-white)
Έσω (white-white)
Το κεντρικό 75% των μηνίσκων τρέφεται από το αρθρικό υγρό με διάχυση. Τα τμήματα του μηνίσκου που αιματώνονται έχουν και δυναμική επούλωσης. Δηλαδή κυρίως η περιφερικές ρήξεις (από θύλακο).
Ως προς τη νεύρωση των μηνίσκων, τα περιφερικά 2/3 των μηνίσκων νευρώνονται από νευρικές απολύξεις τύπου Ι και ΙΙ, ενώ το οπίσθιο κέρας των μηνίσκων έχει το μεγαλύτερο ποσοστό μηχανοϋποδοχέων (ιδιοδεκτικότητα).
Διάγνωση ρήξης Μηνίσκου
Οι απλές ακτινογραφίες δεν είναι διαγνωστικές για ρήξη μηνίσκου. Χρειάζονται σε ασθενείς ηλικίας άνω 50 ετών για τις συνοδές εκφυλιστικές βλάβες που πιθανόν να υπάρχουν στην διάρθρωση του γόνατος του. Ασβεστοποίηση μηνίσκου συναντάμε σε κρυσταλλικές αρθροπάθειες (όπως CPPD).
Η μαγνητική τομογραφία (Εικόνα 5) είναι η εξέταση εκλογής για την απεικόνιση ρήξης μηνίσκου, πάντα βέβαια σε συνάρτηση με την κλινική εικόνα της εξέτασης του ορθοπαιδικού, αφού υπάρχει σημαντικό ποσοστό ψευδών αποτελεσμάτων από την μαγνητική τομογραφία (MRI). Βαθμού ΙΙΙ παθολογικό σήμα που επεκτείνεται γραμοειδώς στην άνω ή κάτω αρθρική επιφάνεια του μηνίσκου είναι δηλωτική ρήξης. Οι παραμηνισκικές κύστες συχνά συνδυάζονται με ρήξεις μηνίσκων. Απεικόνιση διπλού Οπισθίου Χιαστού Συνδέσμου δηλώνει μηνισκική ρήξη δίκην λαβής κάδου (bucket-handle).
Οι περισσότερες ρήξεις μηνίσκων αντιμετωπίζονται χειρουργικά αρθροσκοπικά είτε με συρραφή (25% red-red zone) είτε με εκτομή (75% white-white ή red-white zone). Η απόφαση για συντηρητική αντιμετώπιση με αναλγητικά, νάρθηκα γόνατος, παγοθεραπεία και φυσιοθεραπείες αφορά τις εκφυλιστικές ρήξεις, σε ειδικές κατηγορίες ασθενών περισσότερο προχωρημένης ηλικίας, και ως μια αρχική προσπάθεια αποφυγής ενός χειρουγείου σε ένα αρθριτικό γόνατο.
Η απόφαση για χειρουργική αντιμετώπιση στηρίζεται στα εξής:
1. Κλινικά ευρήματα
2. Ηλικία ασθενούς
3. Επίπεδο αθλητικών δραστηριοτήτων
4. Επάγγελμα (χειρωνάκτης ή εργασία γραφείου)
5. Συνοδά προβλήματα από Ιστορικό
6. Συνοδές βλάβες στο γόνατο
Σε ρήξεις σύνθετες ή ακτινωτές ή δίκην «φύλλων κρεμμυδιού» που δεν είναι δυνατή η συρραφή γίνεται μερική μηνισκεκτομή (minimum resection). Αρθροσκοπική μερική μηνισκεκτομή γίνεται και σε κεντρικές ρήξεις (white-white zone) που δεν υπάρχει δυνατότητα επούλωσης ακόμα και αν συρραφεί η ρήξη.
Συρραφή του μηνίσκου γίνεται στις περιφερικές βλάβες των μηνίσκων που έχουν και τα καλύτερα αποτελέσματα. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες τεχνικές συρραφής.
